Kayyımlar işten attı yurttaş borca battı

Doğu ve Güneydoğu’daki birçok belediyeye kayyım atanması, sonrasında yüzlerce çalışanın işsiz kalması ve Kanun Hükmünde Kararnamelerle (KHK) ihraç edilmelerin de etkisiyle yurttaş borcunu ödeyemez duruma geldi.

Tasfiye olunacak alacaklar 2017 Temmuz döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 23 artarak 71 milyar TL’ye yükseldi. Gerek bireysel keredi, kredi kartı, konut ve taşıt kredilerinde son bir yılda batık miktarı ve kredi riski en fazla artan iller Doğu ve Güneydoğu illeri oldu. Diyarbakır Sanayici ve İş İnsanları Derneği Başkanı Burç Baysal’a göre istihdama katılım oranlarının düşük olması ve yüzlerce belediye çalışanının işsiz kalması nedeniyle özellikle bireysel kredi ödemelerinde sorun yaşandığını vurguladı.

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi Üyesi kuruluşlar tarafından 2017 Temmuz itibarıyla kullandırılan nakit kredilerin toplamı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 23 artarak 2.059 milyar TL oldu. Bir önceki aya göre ise yüzde 1.3 seviyesinde artış gerçekleşti. Nakit kredilerin 1.959 milyar TL’lik bölümü bankalar, 44 milyar TL’si finansal kiralama şirketleri, 30 milyar TL’si finansman şirketleri ve 27 milyar TL’si faktoring şirketleri tarafından kullandırıldı. Tasfiye olunacak alacaklar 2017 Temmuz döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 23 artarak 71 milyar TL’ye yükseldi. 2017 Temmuz döneminde tasfiye olunacak alacaklar oranı finansman şirketlerinde yüzde 3.1, bankalarda yüzde 3.3, faktoring şirketlerinde yüzde 5.3 ve finansal kiralama şirketlerinde yüzde 5.5 oldu.

Doğu ilk sırada

TBB Risk Merkezi’nin temmuz ayı bültenindeki verilere göre, bireysel kredi riski son 12 ay içerisinde en hızlı büyüyen ilk 10 il arasında altı tane Doğu ve Güneydoğu ili yer alıyor. Kredi riski en fazla artan ill yüzde 47 ile Hakkâri, yüzde 33.6 ile Şırnak oldu. Tasfiye olunacak alacaklar / Bireysel krediler oranı da yine ilk 10 il arasında altı tane Doğu ve Güneydoğu ili yer aldı. Bireysel kredide batık oranı en yüksek yüzde 6.8 ile Adana, yüzde 6 ile Diyarbakır’da.

Ödeme riski bir yıldır artıyor

Bireysel kredi kartı riski son 12 ay içerisinde en hızlı büyüyen iller yüzde 68.1 Hakkâri, yüzde 41.3 ile Bingöl oldu. Bu alanda da yine 10 ilin 8 tanesi Doğu ve Güneydoğu’da bulunuyor. Bireysel kredi kartlarında batık oranının en fazla olduğu iller Adana, Diyarbakır ve Gaziantep şeklinde sıralandı.

Konut kredisi riski son 12 ayda en hızlı yüzde 83.8 ile Hakkâri’de yüzde 50.4 ile Muş’ta ve yüzde 48.8 ile Şırnak’ta büyüdü.

Konut kredilerinde tasfiye olunacak alacakların en yüksek olduğu iller ise Mardin, Batman, Şanlıurfa ve Ardahan şeklinde sıralandı.

Taşıt kredisi riski son 12 ay içerisinde en hızlı büyüyen 10 il arasında yedi tane Doğu ve Güneydoğu ili var. Listenin ilk sırasında yüzde 114.4 ile Hakkâri, yüzde 70.7 ile Ardahan yer alıyor.

İhtiyaç ve diğer krediler riski son 12 ayda en hızlı büyüyen 10 şehir arasında yine Doğu ve GÜneydoğu’dan sekiz il bulunuyor. Listenin ilk sıralarında yüzde 33.5 ile Şırnak, yüzde 31.4 ile Hakkâri ve yüzde 25.6 ile Bingöl yer alıyor. Tasfiye Olunacak Alacaklar / İhtiyaç ve diğer kredilerinin en yüksek olduğu iller ise Adana ve Diyarbakır oldu.

Perakende sektörü zorda

2017 Temmuz döneminde tasfiye olunacak alacaklar oranı en yüksek olan sektör; yüzde 4.5 ile toptan ve perakende ticaret sektörü oldu. Bu sektörü yüzde 4 ile inşaat sektörü takip ettti. Bireysel nitelikli kredi kullanan kişi sayısı (takipteki krediler hariç) son bir yılda 2.4 milyon artarak 29 milyon kişi olurken, ortalama kredi bakiyesi ise 17 bin TL düzeyinde gerçekleşmiştir. Kişi başına ortalama kredi, konut kredilerinde 78 bin TL, ihtiyaç ve diğer kredilerde 8 bin TL oldu.

Krediler ödenemiyor

Diyarbakır Sanayici ve İş İnsanları Derneği (DİSİAD) Başkanı Burç Baysal, Doğu ve Güneydoğu’nun çok uzun süredir finansmanla ilgili handikapı aşmaya çalıştığını, ancak hükümet yetkililerine de sorunu aktarmalarına rağmen bir çözüm bulunamadığını söyledi. Baysal, bireysel kredilerde batık oranının artmasının şaşırtıcı olmadığını vurgulayarak şu değerlendirmeyi yaptı:

– Belediyelere atanan kayyımlar nedeniyle yüzlerce kişi işini kaybetti. Birçok memur ihraç edildi, öğretmenler görevlerinden alındı. Borçların ödenmesinde sorun yaşanması kaçınılmaz oldu. Ancak bireysel kredilere rağmen ticari kredilerin geri ödenmesinde ise en iyiler arasındayız. Bu alandaki batık oranımız çok düşük.

– İstihdama katılım oranın çok düşük. Bu durum sürdürülemez.